مختار ثقفی

مختار ثقفی

مختار بن ابی‌عبیده ثقفی (ابواسحاق) (زادهٔ ۱ در طائف– درگذشتهٔ ۶۷ هجری قمری در کوفه) رهبر دومین قیام بعد از حادثهٔ عاشورا بود. پنج سال بعد از آن حادثه او در کوفه به خونخواهی برخاست و بسیاری از عاملان حادثه را کشت و ۱۸ ماه به حکومت مستقل کوفه رسید. در این مدت جنگ‌های زیادی کرد و در اولین جنگ خود با لشکر اعزامی امویان شام، عبیدالله بن زیاد را نیز کُشت. پس از آن نیز مناطق زیادی را به زیر سلطهٔ کوفه عراق درآورد. اما سرانجام در مقابله با سپاهِ مصعب پسر زبیر از بصره ،شکست خورد و کشته شد.

مختار در سال ۶۷۶ میلادی قیام کرد.ایرانیان در این قیام در سپاه مختار مشارکت داشتند.

وی شیعه بود ولی امامت علی بن حسین را قبول نداشت و معتقد بود که امامت باید از جانب محمد بن علی حنفی که برادر ناتنی حسین بود، ادامه یابد.

پیش از حادثهٔ عاشورا

مختار در زمان معاویه در کوفه بود. در زمان حکومت یزید و قیام حسین بن علی، او از کسانی بود که حامی آمدن حسین بن علی به کوفه بودند اما در زمره نامه‌نگاران به او نبود. مختار قبل از حادثه عاشورا، بدست عبیدالله بن زیاد، در کوفه زندانی شد.

در طی قیام عبدالله بن زبیر و توابین

پس از خروج توابین از شهر، قاتلان حسین بن علی که اموی بودند و از ناحیه مختار هراس زیادی داشتند، حاکم زبیری کوفه، عبدالله بن یزید را وادار کردند تا مختار را زندانی کند. مختار دوباره زندانی شد.

دوران قیام و زمامداری

وی با شعار توابین؛ «یا لثارات الحسین» (به فارسی: به خونخواهی حسین) و شعار «یا منصورُ اَمِت؛ ای پیروز، بمیران» که پس از پیروزی در جنگ بدر رایج شده بود، در چهارشنبه ۱۶ ربیع‌الثانی ۶۶ (قمری) در کوفه به پاخاست.

در سال ۶۶ هجری قمری (۶۸۶ میلادی) کردهای منطقهٔ حلوان (سرپل ذهاب کنونی) شورش کردند. مختار برای سرکوب آنان حاکمی به حلوان فرستاد که شورش کردهای را سرکوب کرد.

مختار ابتدا لشکری را با فرماندهی بن شمیط راهی جنگ حرورا کرد در نبرد خازر سپاه مختار با سرداری ابراهیم اشتر (پسر مالک اشتر) لشکر امویان شام بفرماندهی عبیدالله بن زیاد را در موصل شکست داد که عبیدالله نیز در این نبرد بدست ابراهیم اشتر کشته شد. سرش را بریدند و به نزد علی بن حسین سجاد در مدینه فرستاد. ابراهیم اشتر نیز طبق توافقش با مختار، حکومت موصل را بدست گرفت.